1. Arloa kopurutan
2012. urtean 7 kexa jaso dira animalien babesaren arloan, alegia, erakundeak ekitaldi osoan zehar izapidetu dituen kexen %0,28.
Ondoko taulan kudeatutako kexen izapidetzearen gaineko xehetasunak ageri dira. Datuak 2012ko abendukoak dira, hau da, ekitaldiaren itxierakoak. Hauxe da informazio estatistikoa:
2. Kexarik aipagarrienak
Lehenik eta behin, erakunde honetan jaso ditugun zenbait kexa-idazki aipatu nahi ditugu. Bertan desadostasuna adierazi zen Andoaingo Udalak gune zoologiko bati esleitu ziolako udalerrian dagoen katuen kolonia baten gaineko kontrolaren kudeaketa.
Alde batetik, erreklamatzaileek salatu zuten udalak mugatu zuela zenbat bider elikatu ahal zituzten katuak, bai eta hori egiteko leku zehatza ere.
Bestalde, toki korporazioak aukeratu zuen gune zoologikoak katuak harrapatzeko erabiltzen zuen kaiola mota ere salatu zuten, bai eta katuek inolako arretarik jaso gabe bertan giltzapetuta pasatzen zuten denbora luzea ere.
Gure eskaerari erantzunez, aipatutako toki erakundeak jakinarazi zigun kaleko katuek herriko eremu jakin batean eragiten zituzten arazoen berri eduki zutela (auzotarren artean arazoak sortzen ari zirela jakin zuten) eta gai horretan esku hartzea erabaki zutela, hortaz, beste udalerri batzuetan antzerako zerbitzuak burutu dituen zentro espezializatu batekin harremanetan jarri ziren.
Hasiera batean, gai horren inguruan iritzi desberdinak zeudela aintzat hartuta, jarduera horretan parte hartu nahi zuten talde, elkarte eta partikularrekin bilera bat egitea beharrezkotzat jo zen, horrela, garatu beharreko zereginak denen artean adostu ahalko ziren. Izan ere, udalak ez zuen onartu behar herritarren osasun publikoan eragina eduki zezakeen egoerarik eta neurri zorrotzagoak hartzea saihestu nahi zuen.
Egindako deialdiaren ondorioz, bilera horietan partikularrez gain, animaliak babesteko zenbait erakundek parte hartu zuten. Egin zituzten ekarpen guztiekin jarduteko protokolo bat osatu zen. Parte hartzaile guztiek adostu zuten ardura handiz eta lankidetza garatuz jarduteko beharra zegoela. Halaber, ahoz batez onartu zuten boluntario talde batekin batera katuei jaten emateko modurik onena eta aldizkakotasun egokia zehaztu behar zirela. Gauzak horrela, hurrengo jarduerak programatu ziren:
- “– Katuak batzea, zenbat dauden zehazteko.
– Kontrol higieniko-sanitarioa egitea eta katuen osasun egoera ezagutzea.
– Gaixo dauden katuak sendatzea beharrezkoa izango balitz.
– Emeak esterilizatzea eta arrak zikiratzea egokia iritziko balitz.
– Katuak dituzten parasitoak hiltzea, aske utzi baino lehenago.
– Egokia irizten den katuen kopurua aske uztea.
– Aske uzten ez diren katuak bilketa zentroan hartzea, adopzioan emateko.”
Erabilitako kaiolen inguruan esan ziguten animaliak babesteko elkarteek eta katuak jasotzen dituzten zentroek erabili ohi dituztenak erabili zituztela eta horiexek zirela bileretan esku hartu zuten elkarteekin adostu zituztenak.
Azkenik, arretarik jaso gabe katuek giltzapetuta pasatzen zuten denborari dagokionez, ohartarazi zuten katuak harrapatzen zituztenean beti egoten zela norbait, bai zentroko langileren bat, bai boluntarioren bat, beraz, beti egoten zela lekuko bat. Horrez gain, azaldu zuten katuak harrapatzen zirenetik gehienez ere bi ordu pasatzen zituztela kaioletan.
Hori guztia ikusita eta udala zerbitzua hobetzeko ekarpen eta proposamen berriak onartzeko prest zegoela ikusita, ondorioztatu genuen udalaren jarduna egokia izan zela eta horrela jakinarazi genien gure esku-hartzea eskatu zuten pertsonei.
Urte honetan zehar, pertsonen eta animalien arteko bizikidetzaren ondorioz sortzen diren arazoen inguruko zenbait kontsultari erantzun diegu, izan ere, gure udalerrietan gero eta txakur gehiago daude.
Azkenik, aipatu nahi dugu Animaliei Tratu Etikoa Ematearen Aldeko Elkarteak (ATEA) egindako erreklamazio batzuk jaso zirela eta bertan desadostasuna adierazi zutela arretarik ezaren ondorioz, hau da, administrazioaren isiltasunaren erabilera dela-eta. Izan ere, zenbait toki administrazioren aurrean salaketak aurkeztu zituzten Euskal Autonomia Erkidegoan animaliak dituzten zirkuetan animalien babeserako 6/1993 Legearen urraketa posible bat aditzera emateko asmoz eta ez zuten erantzunik jaso.
Horri dagokionez, interesgarria iruditu zaigu gogora ekartzea Gasteizko Udalak kontu horren inguruan egin zituen ohar batzuk:
- “1º.- La Ley 6/1993, de 29 de octubre, de Protección de los Animales parte de un principio de creciente sensibilidad de la sociedad vasca ante los seres vivos que integran el mundo animal, y pretende establecer un régimen normativo que garantice y promueva dichos principios, estableciendo las obligaciones de los propietarios o poseedores de los animales.
- 2.- En dicho marco legal, y en concreto en el artículo 4 O no se establece prohibición sobre los circos, ni sobre la utilización de animales en los circos, que son uno de los números clásicos y permanentes en este tipo de espectáculos circenses.
- 3.- En el artículo 4 de la Ley de Protección Animal se ha establecido en todo caso la prohibición de “imponerles la realización de comportamientos y actitudes ajenas e impropias de su condición o que impliquen trato vejatorio”.
- 4.- El Síndico del Ayuntamiento de Vitoria-Gasteiz, en recomendación relativa a “la protección de los animales y los espectáculos circenses a la luz de la Ley 6/1993, del Parlamento Vasco en relación con las competencias municipales” y solicitada a instancias de ATEA manifestó lo siguiente en relación a la interpretación del artículo 4 de la Ley 6/93.
- “El articulo 4.2.f de la Ley 6/1993 distingue dos tipos prohibitivos distintos:
1.- Imponer a los animales conductas que les son ajenas,
2.- Darles un trato vejatorio.
- Parece evidente que aunque no consideremos vejatoria la exhibición de animales salvajes en el espectáculo de doma del circo, es sin duda una violencia sobre la conducta del animal. ¿Significa eso que los espectáculos tradicionales del circo están irrevocablemente prohibidos con carácter absoluto? Entendemos que no.
La propia práctica administrativa ha establecido un precedente interpretativo, que no ha sido alterado por la decisión jurisprudencial, aunque sólo sea promisión. No ha habido una acción de policía administrativa relativa a la actividad del circo más allá de los aspectos vinculados con las cuestiones relativas a la higiene y seguridad y con la policía de espectáculos prevista en la Ley del Parlamento Vasco 4/95 de 10 de noviembre conforme al catálogo de locales, instalaciones, espectáculos públicos y actividades recreativas anejo a la misma, normalmente consistente exclusivamente en la licencia de instalaciones eventuales y autorizaciones definidas en los artículos 15, 16, 17 “.
- 4ª.- La actividad de circo con animales está sujetos a rigurosos sistemas de inspección con carácter previo al desarrollo de la actividad de circo y todo ello en cumplimiento de lo establecido en el Decreto 81/2006, de 11 de abril, de núcleos zoológicos. De esta forma, los Servicios Técnicos de Diputación Foral, en colaboración con los Veterinarios Municipales controlan los siguientes requisitos establecidos en el Anexo 1 a este Decreto:
- I.- Deberán estar ubicados en un emplazamiento adecuado.
II.- Deberán poseer las instalaciones y equipos idóneos que permitan el manejo higiénico de los animales.
III.- Deberán estar dotados de agua en cantidad y calidad suficientes para llevar a cabo la limpieza del núcleo zoológico. En los núcleos zoológicos que tengan finalidad mercantil será exigible como mínimo la dotación de una red de conducción de agua sanitaria fría y caliente.
IV.- Deberán tener previsto un sistema adecuado de eliminación de residuos que evite los riesgos sanitarios y de polución para el entorno, para otros animales y para las personas.
V.- Estarán dotados de medios suficientes para llevar a cabo la limpieza y desinfección de las instalaciones, materiales y vehículos utilizados para el manejo de los animales. En los núcleos zoológicos, con la excepción de las colecciones zoológicas, aviarios y perreras de carácter privado que tengan instalaciones de menos de 20m2, serán exigible la tenencia y uso periódico de una máquina de limpieza a presión y/o vapor, así como la existencia de un lugar expresamente destinado al almacenamiento de los productos de limpieza y desinfección.
VI.- Las instalaciones y equipos deberán garantizar en todo momento unas condiciones adecuadas de confort de los animales, tanto en el lugar de alojamiento como en los espacios dispuestos para su esparcimiento y ejercicio físico, la que obligatoriamente debe darse oportunidad, así como en los dispuestos para la atención sanitaria y el transporte. En aquellos casos en que las especies o especímenes albergados no estén adaptados a soportar la intemperie y la meteorología adversa, los animales deberán ser convenientemente protegidos. Las instalaciones deberán permitir que los animales reciban regularmente alimento y agua de bebida en cantidad y calidad suficientes.
VII- Dispondrán de un sistema previsto de eliminación de excrementos, orines, estiércoles, cadáveres, materias contumaces y de cualquier otro residuo que el núcleo pueda generar en el desarrollo de su actividad habitual.
VIII.- Deberán poseer un programa de limpieza, desinfección, desinsectación y desratización de las instalaciones y materiales que en el caso de los núcleos con fines mercantiles deberá ser supervisado por un especialista.
IX.- Cuando sea exigible el programa de profilaxis sanitaria de los animales, en él deberá estar prevista la actuación sanitaria a llevar a cabo sobre los animales de nueva entrada y en los casos en que se presenten las patologías previsibles más habituales en cada núcleo zoológico. Además el núcleo zoológico deberá contar con los espacios y medios materiales adecuados para llevar a cabo las medidas sanitarias previstas en el plan de profilaxis con el suficiente grado de asilamiento para animales y personas.
X.- Deberán tener unos espacios y materiales adecuados a la capacidad máxima prevista para cada especie y tipo de animal, adecuándose además a las condiciones específicas desde el punto de vista etológico, sanitario, de seguridad y otros.
XI.- Deberán disponer de las instalaciones y medios necesarios que eviten la fuga de animales o la entrada no autorizada de animales extraños.”
5º.- Sin perjuicio del nivel de exigencia establecida en la normativa sobre núcleos zoológicos, el sistema de control e inspección realizada por las Administraciones Públicas del Territorio Histórico de Álava es especialmente riguroso, de tal manera que no sólo son pocos los circos que quieren actuar en la Comunidad Autónoma de Euskadi por el nivel de exigencia de la normativa establecida, sino los que se instalan, cada vez realizan menos números relacionados con animales, basando su espectáculo básicamente en atracciones de payasos, cómicos, equilibristas, funambulistas, etc, y no en animales.
6º.- Entendemos que la realización de estas actuaciones con animales, no suponen una actuación vejatoria ni se tratan de las actividades prohibidas establecidas por la Ley de Protección Animal, porque de lo contrario, y si se considerara que todas las actuaciones realizadas por el mundo del circo con los animales se tratan de “comportamientos y actitudes ajenas e impropias de su condición”, debiera haber sido el legislador quien prohibiera todos los espectáculos animales en los circos.
- Prohibición que no se ha aprobado, ni se ha modificado la Ley de Protección Animal hasta el momento, llevando ya en vigor casi 20 años.
7º.- Entendemos, en cualquier caso, que a la vista de la evolución social y del continuo movimiento de movilización a favor del reconocimiento de los principios de respeto y protección animal puedan ser impulsadas en el futuro regulaciones legales más restrictivas en esta materia.”
3. Herritarren eskubideen egoeraren balorazioa
Ikusi dugun moduan, zirkuko jarduna garatu baino lehenago, animaliak dituzten zirkuen jarduera ikuskapen sistema zorrotzen menpe dago. Hori guztia gune zoologikoei buruzko apirilaren 11ko 81/2006 Dekretuan ezarritakoa betez. Hori dela-eta, foru aldundietako zerbitzu teknikoek zein udaleko albaitarien zerbitzuek modu zorrotzean kontrolatu behar dituzte dekretuaren 1. eranskinean ezarri diren baldintza guztiak.
Hala eta guztiz ere, transkribatu den udalaren txostenean baieztatu den moduan, gero eta mugimendu eta elkarte gehiago animaliarik gabeko zirkuen aldekoak dira. Beharbada, bizikidetza eta errespetuaren aldeko gizarte batean hausnartu beharko litzateke pertsonek ongi pasatzeko asmoz zirkuan erabiltzen diren animalien sufrimendua benetan beharrezkoa ote den. Gaur egun ikusi dezakegu euren artisten gaitasunen bitartez eta animaliarik esplotatu gabe publikoa irabazten ari diren zirkuak aurrera doazela.
Zentzu horretan, azpimarragarriak dira animaliak erabiltzen dituzten ikuskizunak barne hartzen dituzten zirkuak debekatu dituzten herrialdeak, hala nola, Kanada, Brasil, Finlandia, Danimarka, Suitza edo Suedia.
Azkenik, aipatu beharra dugu aurtengo ekitaldian, pertsona eta animalien arteko bizikidetzak zenbait esparrutan eragindako gatazken inguruan jasotako kexen kopurua gailendu egin dela animalien egoera edo jasotako tratua zalantzan jarri duten kexen kopuruarekin alderatuta. Ezin dugu ukatu EAEko udalerrietan gero eta txakur gehiago daudela, begi bistakoa baita. Herritarrek aurten ere erakunde honetara jotzen jarraitu dute administrazioek zenbait animaliek espazio publiko jakin batzuetan jasan dituzten eraso edo gertakarien aurrean erantzun ez dutela salatzeko.
Horren harira, gogora ekarri behar dugu berriro ere udalen zeregina dela pertsonei kalteak eragitea ekiditeko xedearekin animaliak edukitzeari buruzko araudia betetzen dela ziurtatzea. Hartara, hiriko bide eta espazio publikoetan txakurrek kontrolaturik eta loturik egon behar dute eta, horretarako, kateak edo uhalak erabili behar dira. Halaber, animalia horiek mikrotxiparekin identifikaturik, erroldaturik eta kasuan kasuko udalerriko erregistroan erregistraturik egon behar dute. Horretarako, garrantzitsua da toki erakundeek animaliak identifikatzeko kanpainak egitea, txakurrak abandonatzeak, erasoek, kexek, etab. eragin ditzaketen ondorio negatiboak ekiditeko.
Horrenbestez, udalerrien eskutik kontrol politikak ezartzea ezinbestekoa den arren, agian, komenigarria izango litzateke etxeko animaliak dauzkaten pertsonen eta gainerako herritarren arteko bizikidetza orekatua lortze aldera bestelako irtenbideak hartzea. Hala, elkarteek adierazi dute animalientzako aisialdirako eremu zehatzak egokitzea beharrezkoa dela, izan ere, animaliak etengabe uhalekin daudenean eta, zenbaitetan, baita muturrekoekin ere, jarrera erasotzaileak garatu ditzakete. Horrez gain, azpimarratu dute hiriko bitarteko nahikoak ezartzea ezinbestekoa dela animaliak dituzten pertsonek txakurren gorozkiak jaso ahal izateko.
Amaitzeko, informazio kanpainak erabakigarriak dira animaliak dituzten herritarrak animaliak edukitzearen inguruko gaien inguruan kontzientziatzeko eta hezteko, euren betebeharren eta horiek ez betetzearen ondorioen gaineko informazio nahikoa izan dezaten.